Gốm sành Hương Canh

Làng gốm sành Hương Canh nằm trong địa phận của thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc, cách Hà Nội 50 km về phía Bắc. Toàn thị trấn có trên 600 hộ, trong đó có trên một nửa số hộ tham gia sản xuất hoặc kinh doanh đồ gốm.

Nghề gốm ở Hương Canh sở dĩ nổi tiếng có lẽ một phần do sự ưu ái của thiên nhiên đối với vùng đất này. Theo các nhà thổ nhưỡng học thì vùng đất Hương Canh là nơi tiếp giáp giữa trung du và đồng bằng nên có cấu tạo địa tầng gồm nhiều tầng đất sét mịn. Đất sét của Hương Canh có nhiều màu: vàng, xám, đỏ nâu… rất thích hợp cho việc sản xuất các sản phẩm gốm.

Để có được sản phẩm chất lượng cao, những người thợ gốm ở Hương Canh đặc biệt tuân thủ các công đoạn kỹ thuật. Nguyên liệu chính là đất sét sau khi khai thác được để ải trong vòng từ 5 đến 6 tháng sau đó được xử lý tạp chất nhiều lần. Quá trình tạo dáng sản phẩm được thực hiện trước hết trên bàn xoay, sản phẩm sau khi thành hình được sửa mộc và trang trí bằng các nét khắc, chạm, vẽ nét chìm hoặc đắp nổi trên bề mặt sản phẩm rồi được đem vào lò nung. Các loại lò nung hiện nay ở Hương Canh là loại lò cóc cải tiến gồm nhiều bầu hoặc nhiều vách ngăn. Sản phẩm được xếp vào lò nung theo kiểu “cái mẹ đựng cái con”, nghĩa là sản phẩm nhỏ được xếp trong lòng sản phẩm lớn để tận dụng diện tích trong lò và không phải dùng bao thơi. Với việc cải tiến lò nung đạt độ lửa cao, Hương Canh đã sản xuất được loại gốm sành nâu, có kết cấu xương đất chớm chảy, đanh và bóng mặt, màu sành sẫm, gõ vào sản phẩm như gõ vào gang, tiếng nghe rất đanh. Gốm Hương Canh không dùng men mà vẫn tạo được lớp da bóng bề mặt nhờ kỹ thuật xoa nước đất và xử lý khi nung.

Các sản phẩm gốm của Hương Canh rất đa dạng, từ gốm gia dụng như các loại nồi, vò, vại..., gốm mỹ nghệ như lọ hoa, tượng... đến các loại sản phẩm gốm dùng trong kiến trúc, xây dựng... Gốm Hương Canh là sự kết hợp giữa tính cổ truyền dân gian với phong cách hiện đại, sử dụng các màu sắc, hoa văn cách điệu với nhiều mẫu mã phong phú. Trong khi các sản phẩm gốm gia dụng, gốm kiến trúc và gốm xây dựng của Hương Canh chủ yếu phục vụ nhu cầu của thị trường trong nước, thì các sản phẩm gốm mỹ nghệ của Hương Canh đã được nhiều thị trường trên thế giới biết đến. Đặc biệt, gốm Hương Canh là một trong số rất ít các làng nghề của Việt Nam có sản phẩm được trưng bày và bán tại trung tâm 10.000 làng nghề của Mỹ.

Đứng trước nhu cầu và đòi hỏi về chất lượng ngày càng cao của thị trường, những người thợ gốm Hương Canh luôn học hỏi để vừa duy trì vừa phát triển nghề cổ truyền của cha ông. Những sản phẩm ngày một phong phú và đa dạng của làng gốm sành Hương Canh cùng sự tín nhiệm của bạn hàng trong nước và quốc tế đã khẳng định được vị trí ngày càng cao của gốm Hương Canh trên thị trường.